Viudas jóvenes

 Tamara Grosso é a autora de Viudas Jóvenes, publicado por... Yegua de Troya, que non Caballo de Troya, un detalle que nos encanta, xa antes de comezar a lectura, grazas a Gabriela Wiener. 

Antes de falar do contido, da súa frescura, da súa intelixencia, de que poida parecer unha novela sesuda pero é realmente accesible, quizais deberiamos comentar a mera disposición da novela, en capítulos tan curtos que ás veces son parágrafos breves. Así pois, tanto o contido como a forma axudan a esa naturalidade que acompaña esta lectura. Unha lectura que nos ofrece unha profunda reflexión sobre manter relacións non normativas e os seus desencadeantes emocionais; que é o poliamor? Que é a monogamia segundo o dicionario? Como combater o dó cando son dúas as viúvas? Serve a convivencia entre ela para sobrepórse? E a novela ilumínanos, ilumina o acompañamento e ilumina a nosa lectura porque se nos ofrecen novas posibilidades fóra da tradicional familia e da amizade. Algo impensable anos atrás. Sendo, asemade, posible o humor no desconsolo, cando a morte é o detonante e o morto está presente, non como corpo, senón como sombra que acompaña continuamente. E isto é o que nos "flipa" desta lectura, o afastamento dos celos e do coidado do enfermo, do "a quen amaba máis", pondo a diana na vida que non está preparada para a morte súbita, de xente nova.

Gústame ter ao meu dispor as posibilidades de nomear calquera realidade, gústame reconciliarme coa idea de que a maior parte do tempo considero que non hai brote posible a pesar da espera. Pero non importa.

"¿Tengo cuerpo de viuda? El cuerpo me cambió en estos meses. Se volvió más huesudo y anguloso. A veces pienso que esta forma punzante es la única manera de atravesar esos silencios tensos que todavía se forman en las habitaciones cuando entro".

 “No hay ninguna película que enseñe cómo se tienen que comportar dos viudas jóvenes bisexuales que se conocieron cuando se murió el novio en común”.

El puente donde habitan las mariposas

 Nazareth Castellanos é a autora deste marabilloso ensaio titulado  El puente donde habitan las mariposas, cuxo subtítulo reza Biosofía de la respiración, publicado por Siruela. 

No verán de 1951, a cidade alemá de Darmstadt acolleu un congreso que reunía a gobernantes, inversores, aquitectos e enxeñeiros. O obxectivo era establecer unha planificación urbanística para reconstruír unha Alemaña devastada pola guerra. Neste congreso daba unha conferencia o filósofo Martin Heidegger, quen falou do significado de "habitar". o que se convertirá co tempo nun ensaio sobre a plasticidade cerebral. Este é un punto de partida, como tamén o é un epistolario imaxinario entre este filósofo e a súa alumna Hannah Arendt, cun tema: a respiración. Así, adentrámonos no pensamento a través da calma para asegurar o auténtico crecemento; seguindo os efectos de cada inspiración e espiración no cerebro, poden chegar a definirse as bases neuronais do encontro cun mesmo, as que acompañan ao pensamento conscente e ao involuntario diálogo interior.

A proposta que fai a autora xira en torno a tres conceptos: construír, habitar, pensar. Construír remítenos ao pasado, ou sexa, ás nosas raíces, que dan forma ao noso cerebro. Habitar non é só ocupar un espazo, senón que se trata de vivilo de xeito consciente, deténdose e escoitando os latexos do mundo mentres reconectamos con nós. Pensar é xerar claridade interior, onde o máis importante é a respiración. Será esta a ponte entre o exterior e o interior; saber respirar é reforzar a nosa saúde mental.

Aí estamos: a respiración é algo así como un territorio entre o que se sitúa o que está fóra de nós e o que está dentro, e ese territorio que debemos dominar é quen explica as nosas redes neuronais dentro dun marco ambiental determinado.

Pois... pensemos en respirar mellor e con maior coñecemento. Algo no que eu nunca me pararía a cavilar, a verdade.

«el silencio debe acompañar cualquier encuentro íntimo. Y este es el más íntimo de todos, porque se encontrará con usted misma».

O amigo

A editorial Rinoceronte tráenos esta tradución realizada por Moisés Barcia de Sigrid Núñez, O amigo. Un libro tenro que trata do dó, e do amor aos animais. De feito, a relación da protagonista co cadelo do seu amigo desaparecido é o fío condutor da novela e, asemade, é o máis interesante da lectura. As persoas que amamos os animais sentíremonos preto das emocións que agasalla o libro pola relación entre os personaxes principais. Prodúcese por isto unha identificación dende a escritura co lectorado con botar de menos a quen se foi e con querer coidar o animal que quedou atrás coma se se coidase del. O resultado son páxinas cheas de delicadeza.

Por outro lado, hai outra parte no libro que resulta máis fallida, a que ten que ver coa creación literaria, co obradoiro de escritura da protagonista e co maremagnum de citas que ofrece (e que resulta un abuso). Esta parte é a que menos interese ofrece. Aínda así, hai unha reflexión catártica sobre a función da literatura, esta que é unha ventá para ollar dende a distancia ou dende a ironía, un xeito de poñer distancia ou proximidade á vida cotiá. 

"Tes que entender que non podes esperar consolarte da túa dor escribindo"

La Química de lo bello

 Deborah García Bello é a autora deste libro, La Química de lo bello, publicado por Paidos cuxo subtítulo é "Un relato científico sobre el arte y las bellezas cotidianas". Unha autora que é boa divulgadora, algo difícil no mundo científico. Nel, examina o trasfondo científico da arte contemporánea. Textura, cor, resistencia, economía, técnica, beleza... todos son aspectos desde os cales se pode observar a arte. De aí que este libro amose o impacto das descubertas científicas na arquitectura e nas artes, así como tamén axudaron a mellorar as condicións de traballo das persoas que fan arte e, asemade, das súas obras. É dicir, o libro expón a beleza que é posible grazas á química, e a beleza que temos arredor, a que ás veces non miramos por ser tan cotiá. Así que podemos ler sobre química e sobre arte, ou máis ben sobre Historia da Arte, xa que conta como xorden as cores e como se utilizaban, incluíndo os procesos químicos de materiais utilizados polas artista, sempre de xeito entendible.

Así pois, tentamod entender a arte a través dos materiais: o fermoso e o verdadeiro visto de xeito máis claro a través do coñecemento científico.

«El azul ultramar era carísimo. Fue el pigmento más caro de todos los tiempos, más caro incluso que el oro. Por eso Miguel Ángel no pudo concluir una de sus pinturas, el ‘Santo entierro’.

Durero llegó a vender obras de arte a cambio de unas onzas de pigmento. Y Vermeer se endeudó por su obsesión por aquel color. Cualquier obra de arte pintada con azul ultramar adquiría de inmediato la categoría de objeto de lujo.

El azul divino. Tanto es así que este color fue generalmente restringido a las vestiduras de las imágenes de la Virgen». (p. 18)