Blogue de Gracia e de Anxo, blogue de pingas e de icebergs, do que nos preocupa ou nos chama a atención, de biblioteca e de aula.

29/02/08

Grazas por compartírmonos

Parece que canto menos guste un de algo, máis se ve obrigado a facelo. Cando menos iso nos ocorre ultimamente, sobre todo porque non somos quen de domar o corazón, a pesar dos desencontros e abandonos, dos exilios e dos desaxustes. Do que padecemos como traizóns. E seguimos a abrir almas, na esperanza da Amizade. Ou de acubillo.
Hai xa mil anos, noutro blogue e noutra vida, escribín "Tinta esvaída", palabras e bágoas de dor. Hai un mes dixemos adeus a outra persoa especial. Hoxe, novamente, volvemos a erguer os panos do "non nos esquezas". Sinceramente, agardo que nuns meses sexa eu a que volte a vista para mirar esas mans que saúdan. Que se despidan de min. Entrementres, o corazón da cidade segue a latexar coma se nada ocorrese e non nos queda outra cousa ca o de sempre: seguir un camiño que ás veces parece unha broma do destino. Quedan as ausencias, con todo o que levan e o pouco que deixan. Acudo a Benedetti para dicir "lo perdido es la luna redonda que yo hacía ovalada en mi retina y el firmamento con estrellas que ahora es apenas un cielo raso. Todo se va borrando, todo pasa a ser sombra y vacío. Y el obligado acabose no nos ayuda a hallarlo".
Recoñezo e dou grazas por termos alumnos e alumnas tan especiais.



Auga e aire

Se existise un hipotético vaso cun fondo como a superficie dos Estados Unidos de América, e verquésemos dentro toda a auga do mundo, esta alcanzaría unha altura de 145 quilómetros. É dicir, aproximadamente 1.359 millóns de quilómetros cúbicos, segundo os datos da institución US Geological Survey (USGS), que se encarga de realizar as medicións xeolóxicas nos EEUU. Arredor do 72% da superficie da Terra está cuberta pola auga, pero o 97% é salgada e por tanto non é potable. Así que convén saber algúns datos acerca da auga doce:
- O 70% da auga doce do mundo atópase atrapada nos casquetes polares.
- Menos do 1% de auga doce do mundo é facilmente accesible.
- 6 países (Brasil, Rusia, Canadá, Indonesia, China e Colombia) posúen o 50% das reservas totais de auga doce do mundo.
- Un terzo da poboación humana do mundo vive en países sometidos a "estrés da auga".
Segundo a USGS hai moita máis auga doce almacenada no subsolo que a existente en forma líquida sobre a superficie do planeta.

Na seguinte fotografía podedes ver á esquerda o aspecto que tería toda a auga da Terra, incluíndo mares, ríos, lagos e nubes, se puidéramos agrupalo en forma esfera en comparación co noso planeta. Á dereita, o que ocuparía todo o aire da Terra se o incluíramos dentro doutra esfera.



Vía Fogonazos


28/02/08

O inferno existe

Kyriakos traballa como xestor de proxectos de axuda humanitaria en Darfur, Sudán. A súa crónica de como se vive alí ten a virtude da sinxeleza, sen o vezo, para ben e para mal, do xornalista.
A súa base está na cidade Geneina, capital do Darfur Oeste, a uns 10 quilómetros da fronteira co Chad. Traballan en 8 campos de refuxiados nos arredores da cidade e noutros 8 máis afastados:
"A guerra segue. Cada vez máis xente deixa as súas casas fuxindo cara aos campos de refuxiados. A súa capacidade é limitada, non caben todos. Familias, sobre todo mulleres e nenos, camiñas de 2 a 4 días baixo o sol durante o día e con frío durante a noite. Algúns tiveron tempo para levar algo de comida e roupa, mentres que outros chegan aos campos sen nada.
Aquí non hai nada, só area e casas medio destruídas. As condicións son horribles, con moito po, vento forte: non podes ver, a area métese nos ollos. Comes area coa comida, respiras area co aire, mesmo se non tapas a botella axiña bebes area coa auga.
Todo está moi suxo, os aseos, as camas nas que durmimos. Mesmo se pasas o trapo mollado, aos poucos minutos todo está cheo de area novamente e a pel sécase moi rápido.
A seguridade é un tema importantísimo. Hoxe pechamos con sacos de area as fiestras, así diminuímos as posibilidade de que algunha bala entre. Durante as noites óense disparos, ás veces explosións.
Non podo afastarme máis de 20 metros de onde traballo e durmo. Non podo abrir as portas. Só podemos acceder con helicópteros aos campos que están afastados. De irmos por terra seguramente non chegariamos nunca: os grupos de guerrillas e os "Janjaweed" agardan que cometas ese erro.
Todos os días hai mortos na poboación, as violacións non son noticias raras senón diarias. Unha noticias confírmanse, outras non.
Onte o Goberno prohibiunos o acceso ao Norte, que está baixo control do "Justice Equality Movement". Gran parte desta poboación -que depende da axuda humanitaria- quedará sen comida, medicinas e auga.
Fixen a miña primeira coordinación de entrega de axuda no campo Ryad. Se non tes sorte e chegas antes dos camións cos abastecementos, sofres máis. Os nenos berran, a xente cae ao chan, teñen moi pouca hixiene e hai moscas por todas partes, nos seus ollos, nas súas orellas... Os que son un pouco máis maiores apréixante polo pantalón e piden. Os líderes das comunidades preguntan cada minuto onde está a axuda.
Cando a axuda chega hai que ter sorte. É importantísimo que se teña feito correctamente "Needs Assessment"; as cantidades de axuda teñen que ser equivalenten ao número de persoas. Pero é difícil porque chega xente nova todos os días, dependendo da guerra, das atrocidades, da súa intensidade, de canta xente deixa as casas... Os casos de malaria e SIDA son relativamente poucos, pero non os de diarrea.
A palabra "coordinación" é máxica, pero é complicadísimo lograr o que significa. Varios actores participan neste sistema: os departamentos das Nacións Unidas, donanates, UE, ONGs, e por suposto o corrupto goberno de Sudán. Cada un fai o que lle dá a gana, ou peor, o que responde aos seus intereses. É difícil coordinar todo isto.
Hoxe falei con alguén dos "cascos azuis". Estivo tres anos en Afganistán e leva medio ano en Darfur. Pregunteille onde é máis difícil... "Si el infierno existe en este planeta, está aquí" contestou.

Publicidade artística

Os anuncios creados polo debuxante nipón de mangas Inoue Takeniko para a Shiseido Uno Anti-Oily Hair Wax (cera para o pelo graxo de Shiseido Uno) son verdadeiramente sorprendentes. Tanto, que é publicidade convertida en arte.
Poñémosvos os dous que máis nos gustaron, aínda que podedes ir a You Tube para ver outros, incluída unha entrevista co autor.





Vía Mangas Verdes

27/02/08

Olimpíadas

Vindo dos chineses nada nos pode abraiar xa...



Vía La Huella Digital

Non á violencia contra as mulleres (XXXI)



Catro mulleres máis (e xa van 15 desde comezos deste ano -16 segundo algúns rexistros de organizacións feministas-) morreron nas últimas horas en distintos puntos da xeografía española vítimas da violencia machista. As catro foron asasinadas presuntamente polas súas parellas ou ex-parellas. Dous dos asasinos tiñan orde de afastamento.
Catro mulleres nun día sinalan o 26 de febreiro do 2008 como o día máis tráxico en España por mortes a causa da violencia machista.
Que pasa na nosa sociedade? Até cando?



26/02/08

Nostalxia

Pois iso, que imos vellos...

Jorge Peteiro

Jorge Peteiro Vázquez nace en 1959 na Coruña.

En 1977 ingresa en psicoloxía e empresariais, Universidade de Santiago de Compostela, onde se integra en diversos grupos de clara tendencia contracultural. Viaxa por museos e cidades de Italia, Francia e España, ata radicar en 1979 na Escuela de Bellas Artes de San Carlos, Valencia.
Jorge Peteiro exerceu como profesor de Instituto en Ortigueira, Ribeira, A Pobra, Cambados e Betanzos. Nestes anos de experimentación, asenta as suas bases teóricas e pictóricas. Á vez, expón e é incluido en mostras colectivas. En 1992 Peteiro instala o seu estudo na Coruña.
A súa obra é recoñecida e contrastada pola crítica E galerías de arte en Galicia, Madrid, Mallorca, Nueva York, Porto e Valencia, con más de trinta exposición individuais e importantes mostras colectivas. Son moitos os museos e institucións que posúen obras súas.
Jorge Peteiro é sen dúbida un dos artistas galegos de mellor presente e maior proxección. Algunha das súas obras, como a escultura que preside a entrada do Acuarium Finisterrae da Coruña, convertíronse en parte da iconografía da cidade.




Create Your Own

Vía Iniciarte

Teatromáticas

Quen dixo que o teatro non ten nada que ver coas matemáticas? Está claro que ás veces hai que recurrir ao que sexa para que os alumnos entendan os conceptos matemáticos...
Velaquí un exemplo:

25/02/08

Aparencias

Porque somos algo máis que o que se ve a simple vista, non discrimines...

Frida Kahlo en morphing

Xa falamos de Frida Kahlo con anterioridade, en agosto-setembro (peculiaridades deste noso blogue) e volvemos hoxe a ela porque vemos en Iguales en las tres mil os seus retratos con esta técnica da que xa vos ensinamos varios vídeos. Unha artista que dicía dela mesma que "pintaba a súa propia realidade".

24/02/08

Tokio Blues

Veño de rematar esta novela de Haruki Murakami, Tokio blues. Cheguei a ela por recomendacións moi expresas e teño que dicir que non atopei ningunha crítica adversa, aínda que a busquei. Pero que lle imos facer, esta especie de best-seller non me encantou. E iso que é unha novela máis chea de melancolía ca doutra cousa, "das miñas" diría un amigo. Pero non me asolaga esa tristura. Un libro no que penetra a luz grazas a algúns dos seus personaxes, mentres outros naufragan.
Sorprende o Xapón de 1969, un Tokio avanzado tanto tecnoloxicamente como na propia liberación sexual que nos transmite, ademais das reflexións do protagonista sobre a morte, a familia, o amor...
A novela está contada en forma dun longo flashback, a partir da perspectiva dun home maduro, o que lle dá ao libro unha peculiar tonalidade emocional. Desenvólvese nun medio urbano a maior parte do tempo, con finura de detalles e de referencias musicais; este universo é quizais o que fai que a novela sexa máis suxestiva, xa que Tokio faise cercano ao mesmo tempo que o comprendemos como urbe anónima e xigantesca. Quizais o que haxa que destacar son os diálogos, rítmicos e fluídos, que sustentan a novela. Porque o autor pusúe axilidade e fluidez, xa que na novela case non hai acción e a pesares diso consegue que non sexa pesada. Esta falta de acción -ou de imaxinación- quizais sexa o máis rexeitable. Hai como unha especie de ensimismamento dos personaxes que parecen vagar sen pais, sen familia, con poucos amigos... case con patetismo, iso si, elegante.

Por un día

Onte a miña vila acolleu un acontecemento cultural importante, que xa posteamos: os 100 anos de Laxeiro. Un despregue de medios converteunos en centro cultural galego por unhas horas (e eu que me queixo sempre da falta de cultura de Lalín!) e alá fun eu, teño que recoñecer, máis polo reclamo da visita de César Antonio Molina, poeta desgrazadamente reconvertido en ministro (xa sabedes que non me gusta a política). O mellor de todo foi oír ao noso flagrante alcalde -que sempre consegue que me suban todas as cores cando fala, non o podo remediar- afirmando que ese era un acto para os de fóra, non para os de Lalín. Non sabía que se requería invitación.
Non vos vou contar quen estaba na mesa nin entre o público: para iso tedes xornais e blogues bastantes que falen do acontecemento. Para min foi un pracer pescudar caras e recoñecer faces que sempre vexo en papel impreso, e ata a sempre encantadora Chus Pato me presentou a poetas que por alí pululaban e que se preguntarían quen demos era eu. Porén, debo reflexionar sobre isto da cultura: só é cultura cando falamos de letras e pintura? Os científicos non son cultura? Que é, ao fin e ao cabo, a cultura? E recoñezo que a min o que máis me intriga é o método de selección para depurar invitacións para o acto de onte.
Sobre o acto en si (eu non vos podo falar do cocido posterior por razóns obvias) unha reflexión e por suposto unha opinión moi persoal: hai xente que parece dirixirse ao público sen saber que vai dicir con anterioride (a presentación de Reigosa, desde o meu punto de vista, foi bastante mala... incluído o seu galego) e a única muller da mesa brillou con luz propia, cun discurso curto, sensible e exquisito no que fixo gala da súa formación de bióloga -resultaba divertido escoitar ao cónxuxe adiantándose ás súas palabras, para algo foron compañeiros de carreira!-. Non son obxectiva, supoño, pero o señor ministro defraudoume cun discurso demasiado longo e demasiado culto. Ninguén é perfecto.
O mellor, o final. A voz de Uxía Senlle traspasou almas coas súas cancións sobre todo co máis fermoso poema de amor de Celso Emilio, acompañada da música de Budiño. Un peche de luxo.



Non ás minas

Non é ningún xogo:

Cotilleos filosóficos

Na seguinte foto aparecen:

Lou Andreas-Salomé, coñecida como "a bruxa de hamberg". Considerada a ponte entre filosofía e psicanálise no século XIX, amiga de Freud, Rilke, Nietzsche, Wagner e outros intelectuais da época.
Paul Rée, amigo de Friedrich Nietzsche, non sei se con moitos méritos máis, preguntaremos aos compañeiros de filosofía.
Friedrich Nietzsche, de sobra coñecido e estudado por tod@s vós.

A historia desta foto é curiosa: Rée presenta a Lou a Nietzsche e inmediatamente ela queda namorada do seu intelecto, entablando amizade. El proponlle matrimonio e ela rexéitao, propoñéndolle ir vivir os tres xuntos.
Ocorre despois que Nietzsche non soporta os ciúmes e deixa o matrimonio "intelectual" con Rée e Lou. Pouco despois publica a súa obra mestra Also sprach Zarathustra; Rée suicídase cando Lou o deixa. Esta seduciu ás máis grandes mentes do seu tempo (Freud, Wagner, Rainer Maria Rilke...), dando pé ao seguinte dito: Calquera home que coñecese á bruxa de hamberg, daba a luz a súa obra mestra aos 9 meses"


Lou Salomé, Paul Ree and Friedrich Nietzsche (1882)



23/02/08

Os monos de Laxeiro

A biblioteca do IES Laxeiro de Lalín, coordinada e dinamizada por Manuel Igrexas, vén de inaugurar onte unha interesante exposición sobre os monos de Laxeiro; o que vos expoñemos a continuación é froito das súas pescudas e investigacións, así coma o texto que editou no tríptico que anuncia a exposición.

No primeiro terzo do século XX, o humor gráfico tiña unha grande importancia na prensa galega, sobresaíndo a presenza de Castelao. En todos os xornais hai un espazo reservado para as viñetas e foron precisamente estes os que favoreceron a enorme popularidade que teñen.
Coa expresión monos, designábanse os chistes gráficos e debuxos: viñetas con imaxe e con ou sen texto que aparecían en todos os xornais.
Laxeiro colaborou cos seus deseños na prensa da época durante unha curta etapa, quizais como un xeito de darse a coñecer como artista. O resultado foi a aparición de 49 colaboracións, entre viñetas e debuxos, repartidos entre Faro de Vigo e El Pueblo Gallego.
O primeiro debuxo aparece no Faro en setembro de 1928. Neste xornal publica 10 monos durante o período que vai de setembro de 1928 a marzo de 1929. Nesta época Laxeiro, logo da súa volta de Cuba, vive en Lalín, dedicándose ao oficio de barbeiro, aínda que debuxa sen descanso a clientes e paisanos. Non é coñecido como pintor fóra do ámbito comarcal. En 1928, coñece a Manuel Colmeiro, o pintor de Silleda, a quen lle ensina os seus traballos que, segundo o propio Laxeiro, lle gustaron moito. Colmeiro xa publicara algúns debuxos no Faro e acababa de facer unha exposición en Vigo, no Salón do xornal. É posíbel que fose Colmeiro quen animara ao de Lalín a enviar os seus traballos a Faro.
A fins de agosto de 1928, comeza a traballar como correspondente de Faro en Lalín o xornalista e poeta Xesús Froiz, amigo de Laxeiro, co que despois coincidiría na militancia do Partido Galeguista. Nas súas crónicas da vida de Lalín, Xesús Froiz fai gabanzas da calidade dos debuxos e retratos de Laxeiro, mesmo menciona que en outubro de 1928 estivo exposto no escaparate da xastrería El Buen Gusto, que rexentaba o seu pai, un retrato do avogado de Pontevedra Isidoro Millán feito por Laxeiro, que foi moi eloxiado por todos os veciños. Ao respecto comenta Froiz: ¿que se hace por sacar este rapaz adelante? ¿que esperan los lalinenses para sacar al Laxeiro de rapar barbas? Lalín tiene la palabra. Non é difícil imaxinar que foi a través do propio Xesús como estas colaboracións chegan a materializarse. Moito máis se temos en conta que rematan pouco antes de que deixa a correspondencia de Faro en xuño de 1929.
Quizais por iso Laxeiro empeza a colaborar cos seus debuxos no xornal El Pueblo Gallego, tamén de Vigo, que ten como correspondente en Lalín a outro seu amigo, José Mª Calviño, que curiosamente logo tamén coincidiría na militancia galeguista.
En El Pueblo Gallego publica un total de 38 monos e un debuxo. O primeiro aparece en xullo de 1929 e o derradeiro en xaneiro do ano seguinte. Todos na primeira páxina do xornal, o que dá idea da estima que adquire como debuxante neses momentos. Podemos conxecturar que o artista abandona esta actividade en 1930 para concentrarse na súa obra pictórica.
Algúns destes monos foron reproducidos despois noutras publicación da emigración galega en Arxentina, como Céltiga ou El Despertar Gallego.
Percíbese nestes debuxos algunhas das características do que logo sería o estilo de Laxeiro. A súa formación como debuxante venlle das clases nocturnas da sección de Belas Artes da Escola Concepción Arenal do Centro Galego, e do seu traballo como proxectista de vidreiras na Habana. Algúns críticos atribúenlle precisamente ao deseño de vidreiras o gusto pola liña grosa e destacada de contorno na súa dicción plástica. En xeral, o estilo dos debuxos é sinxelo, inxenuo e ás veces arcaizante; aínda que se percibe tamén nalgúns unha certa evolución e a experimentación de novas formas.
Laxeiro tamén ten presentes aos grandes humoristas gráficos galegos que publicaban na prensa da época: Manuel Torres, o propio Castelao e Vidales Tomé son os máis importantes, os que teñen un estilo máis definido, e dos que podemos percibir a influencia nestes monos do de Lalín. Nalgúns é apreciábel tamén a pegada de Maside.
Polo que respecta aos temas que trata, son na súa maioría os referidos ao mundo rural, que demostra coñecer moi ben. Son aspectos da vida na aldea como as conversas entre os vellos, as relacións entre homes vellos e mozas novas, a borracheira, a taberna, os xeitos de mocear, os casamentos, as novas modas das mulleres, as diversións dos rapaces... En moi poucos aparecen asuntos da actualidade política ou social.
Na parte literaria dos monos destaca o uso exclusivo do galego, lingua que empregan todos os personaxes e que lles serve como distintivo; os títulos están tamén sempre en galego. O tipo de humor é choqueiro con certas dosis de picardía e aparece case sempre como desenlace dun diálogo entre os personaxes.



Despois a exposición viaxará ao noso centro como unha actividade máis do ENL.

Laxeiro

De vivires, admirado Laxeiro, hoxe estarías de aniversario: nada máis nin nada menos que 100 velas terías que apagar.

Xosé Otero Abeledo, LAXEIRO é un dos máis representativos pintores que ten dado Galicia. Naceu na parroquia de Donramiro (Lalín), o 23 de febreiro de 1908. A súa aptitude para o debuxo chama a atención aos seus mestres e a súa imaxinación e fantasía fano popular entre os veciños, converténdose en actor improvisado que o mesmo recita un poema que artella un inspirado sermón. Neste escenario rural é onde alimenta o seu mundo interior, con romarías, vagabundos que deambulan polas aldeas, moinantes, e unha tradición chea de mitoloxía, superstición, lendas e fábulas, que estarán presentes sempre na súa obra.
En 1951, pintor xa recoñecido, trasládase a Buenos Aires para presentar unha exposición colectiva. O éxito anímao a permanecer alí ata 1960. Relacionado con pintores da vangarda arxentina, expón con frecuencia e aparece como escritor de contos e relatos. A súa etapa arxentina inflúe decisivamente na súa traxectoria artística.
O ano 1968 sería decisivo para Laxeiro. De volta a España, a súa exposición na Galería Biosca, coas súas obras máis destacadas, obtén notable éxito. Instalado no ático do Café Gijón, decide viaxar a Holanda para coñecer a pintura de Rembrandt, que deixará nel unha pegada profunda.
No ano 1989, é o artista elixido para a exposición inaugural do Auditorio de Galicia en Santiago, e recibe a Medalla Castelao da Xunta de Galicia. O 21 de xullo de 1996, Laxeiro morre na súa casa de Vigo, sendo soterrado no Cemiterio de Lalín.

A arte galega do século XX fixou a súa propia definición a partir da segunda década do mesmo, coa renovación lingüística propiciada por uns cantos pintores que lograron entender o propio dende unha perspectiva internacionalista. Foi a chamada “vangarda histórica”, a que se enfrontou á conciencia rexionalista dos artistas que concibiran a arte como un documento exquisito da realidade mítica.
Laxeiro constitúe un gigantesco fragmento desta renovación artística do primeiro terzo, capaz de delimitar el mesmo o século galego e as súas transformacións ata a actualidade, percorrendo non só as posibilidades dunha renovación das linguaxes, senón tamén aquelas que intuían a este país dende unha antropoloxía diferente. Isto explica a visión mítica e fabuladora da súa pintura, a filosofía construída a partir das lendas estrañas e un mundo máxico imaxinado como desexo dun país que xamais poderá existir.

En Laxeiro estarán presentes, ao longo do seu amplo proxecto, as peculiaridades da filosofía, da antropoloxía e da expresión artística galegas. Na narración e na linguaxe. Contidos e formas que ironizan dende a tenrura, sempre tolerantes e portavoces dun humor satirizante. Pintura que se comunica coa paisaxe e exalta o máis fecundo panteísmo dende as entrañas pagás dunha hierofanía que nace da asunción de telurismo primitivo. Narración que incita á soidade e ao misterio, ao sentimento remozado da terra na nostalxia, na melancolía ou no infinito. Ambigüidade irrefreable do mar e do campo, fantasía, utopía, mitoloxía, esperpento... liña romántica, espiral, circular, envolvente, expresionismo...



Con Laxeiro iniciamos unha serie de colaboracións con Antonio Martínez e o seu fermoso blogue Iniciarte para estudar artistas galegos

22/02/08

Superación

A forza de superación dun pai e un fillo que naceu con parálise cerebral. Collede un pano para secar as bágoas, porque é impactante:

En París (3)


Amor e Psique
Cánova
1793

O academicista Cánova colle un triángulo como punto de partida dos dous corpos, dando movemento por algúns membros e ás en diagonais. O que máis chama a atención é a súa mestría co mármore, pedra das máis duras para traballar. As esculturas teñen pel, xa que púe dun xeito tan exquisito a pedra que non ten ningún tipo de rugosidade.

A obra O Asno de Ouro de Apuleyo conta que na mitoloxía Afrodita tiña ciumes de Psique pola súa beleza e por iso fixo que Eros, o seu fillo, baixara a por ela para cravarlle unha frecha que a faría namorar dun home espantoso. Porén, cando a viu, namorouse, e cando ela durmía foi buscala, espertouna e levoua ao seu pazo. A escultura representa o momento en que ela esperta. Ambos corpos apértanse e os brazos son o marco das súas faces, verdadeiro reflexo da escena de tenrura e erotismo.
O gusto polo clásico propio do Neoclasicismo evidénciase en Cánova. A forma das pregues lembra esculturas clásicas así como o puído.

21/02/08

Graffitis



A arte antiga é a testemuña protagonista das nosas orixes, unha testemuña fráxil ante axentes como o tempo, o clima, a luz... ou a barbarie humana.
Nunhas pinturas prehistóricas de 6000 anos de antigüidade na cova do Diaño, no Sáhara Occidental -un dos maiores xacementos rupestres prehistóricos do sur do país- apareceron... nada máis nin nada menos ca graffitis.
Joaquim Soler, investigador da Universidade de Girona descobreu como un oficial exipcio, Mahmud, e un keniano, Issa, gravaran os seus nomes nas paredes onde aparecían as pinturas prehistóricas. Oficiais da ONU, cascos azuis destinados no Sáhara Occidental para controlar o cumprimento de acordo de paz entre Marrocos e a Fronte Polisaria.
O máis curioso é que Issa se graduara en "ética do mantemento da paz" nunha academia militar. Os termos "comprensión", "cooperación" e "paz internacionais" son un todo fundado no principio das relacións de amizade entre os pobos e o Estado que teñen sistemas sociais e políticos diferentes. Se este home está graduado en "ética", é dicir, conduta, moral, norma, comportamento... como é que non respecta e non diferenza o que se pode ou non se pode facer?.
Pero este só se suma a outras pintadas e sinaturas de case tres metros que tapan valiosísimos debuxos prehistóricos. Nomes e apelidos, escritos sen ningún pudor.
O patrimonio do Sáhara Occidental sofre este expolio desde hai anos de forma sistemática. Violan unha xoia de inalculabre valor en metade do deserto que constitúe un museo aberto as 24 horas do día; pode ser o máis grande do mundo, e sen dúbida ningunha, é un dos xacementos prehistóricos máis importantes coñecidos. Violar o patrimonio cultural deste pobo é violar o patrimonio de toda a humanidade. Faltarlle o respecto á cultura significa que a todos e a todas nos están a expoliar.




O corazón da cidade

E que pasa se llelo dis aos teus pais? Que ocorre se non permites comentarios homófobos?:



Vía Tutoría GLBT

20/02/08

A lúa cambia de cor


Esta noite teremos a ocasión (se non hai nubes) de ver un eclipse total de Lúa, coa particularidade de que non haberá outro similar até o 28 de setembro do 2015. É unha ocasión case única de ver como a nosa Lúa se viste de vermello, iso grazas á refracción da luz solar na atmosfera debido ás partículas de po.


Este eclipse total de Lúa presentan características moi atractivas e coxunturais de difícil repetición:
- Verase integramente desde toda Sudamérica e desde Europa occidental.
- É o último que se verá integramente desde Sudamérica en sete anos
- É o último total que se verá integramente desde España en seis anos (até o 15 de abril do 2014)
- Antes da eclipse, a Lúa pasará entre dúas estrellas brillantes, Regulus e 31 Leonis.
Este espectáculo poderemos velo desde as dúas da mañá até as catro e media, aproximadamente.

Esta é unha animación dixital ilustrativa de como se espera ver a eclipse lunar desde o norte de Baixa California, México. O hoarairo que aparece no vídeo correspóndese con este lugar, non co noso, ollo!!!:


Censura no metro de Londres

Falar deste despropósito nestes tempos resulta, cando menos, incrible.
Un cadro dunha Venus dun renacentista alemá, Lucas Cranach, o Vello (1472-1533), que a Royal Academy of Arts pretendía utilizar como reclamo publicitario da exposición que proximamente se inaugurará en Londres é o protagonista do noso "post".
Este cadro considerado como un símbolo subversivo, cun forte poder ofensivo, debeu ser retirado do metro de Londres. Agora ben, a quen lle pode resultar ofensivo? Quizais a certos sectores ultraconservadores que son os que impoñen o seu criterio?


Porén, esta é a segunda vez que sucede algo así, xa que ocorreu o mesmo cunha obra do século XVII de Sir Peter Lely "Retrato de Diana Kirke, Countess of Oxford", na que o principio dun peito foi considerado ofensivo polas mesmas autoridades do metro, o que conlevou un cambio na obra escollida.



Sinceramente, non se me presentará a oportunidade xamais, pero non tería ningunhas ganas de coñecer a esta xente que dirixe o metro londinense!

Vía Bajo el Signo de Libra

No 2015

19/02/08

Vertedoiro electrónico

China é a "fábrica global" da que proceden a maioría dos produtos que se consomen no planeta, pero tamén o vertedoiro de lixo mundial ao que van parar cando xa non son útiles. Isto é o que ocorre en Guiyu, cidade situada na provincia de Guandong, ao sur do país, que vén de se converter no maior vertedoiro de lixo electrónico da terra.
Nas súas rúas amontóanse montañas de até cinco metros de alto de ordenadores vellos, televisores coas pantallas destrozadas, equipos de música pasados pola trituradora e todo tipo de electrodomésticos esbanzuchados. Panorama desolador.
Dos 150000 habitantes de Guiyu, o 95 por cento da poboación gáñase a vida co lixo electrónico, xa que a cidade é un vertedoiro enorme ao ar libre e todas as casas son á súa vez talleres onde se abren os ordenadores e se desmontan os aparatos electrónicos sen ningunha medida de seguridade. Por uns 50 yuanes ao día (5€), emigrantes doutras provincias máis pobres pasan toda a xornada sentados nun tallo e furgando co seu desparafusador nas tripas das vellas computadores e dos electrodomésticos.
Coas súas mans, e sen utilizar luvas nin máscaras nin traxes especiais, arrancan os cables e os tubos catódicos das pantallas, abren o tóner de tinta das impresoras e rocían con ácido nítrico os chips e microprocesadores para extraer o seu ouro. Ademais, queiman no campo ou na beira do río os cables de PVC para sacar cobre e outros compoñentes dos que poden aproveitarse plata e metais.
Debido aos numerosos compoñentes tóxicos que teñen tales aparatos, como chumbo, cadmio ou mercurio, este labor supón unha auténtica temeridade e un gran risco para a saúde destes traballadores, que ao mesmo tempo están a provocar un desastre medioambiental que estoupará proximamente en forma de enfermidades e polución.
Os niveis de dioxinas de Guiyu son os máis altos do mundo. Os traballadores que operan co lixo electrónico están xa tan afectados por ditas substancias tóxicas -que son canceríxenas e danas o metabolismo- que as súas concetracións de dioxinas no corpo son entre 50 e 200 veces superiores ao normal.
Mentres, enchen o estómago. Que é o máis inmediato.
Arredor da chatarra de Guiyu proliferou unha industria perfectamente xerarquizada e especializada. Así, os grandes importadores de lixo electrónico traen os ordenadores vellos á cidade e os pequenos talleres, agrupados en gremios segundo as pezas que traballen, cómpranlles os compoñentes que máis lles interesan para reciclalos e vendelos logo a outros comerciantes ou técnicos que reparan computadoras. Final e volta a comezar.
Mentres haxa nalgún lugar ricos xerando lixo, haberá pobres dispostos a deixarse a vida para aproveitar os seus detritus tecnolóxicos, xa que nunha tonelada de ordenadores vellos hai máis ouro recubrindo chips e microprocesadores que o que se pode obter con 17 toneladas de ferro de ouro.




Que pasa coas patacas?

Este vídeo pertence ao documental Super size me, dirixido por Morgan Spurlock. Gañou varios premios e é interesante para ver a evolución nos hábitos alimenticios, nas últimas décadas, en Estados Unidos. A comida procesada, coa axuda da tecnoloxía, deu unha volta aos costumes dos estadounidendese, que ademais de atiborrarse a comer menús con vasos de bebidas de dous litros, camiñan menos de 2000 pasos cada día.



Vía La lechuza de Minerva

Muller e publicidade

Se nos fixamos nos anuncios diarios, a presenza da muller é importante nunha boa parte deles, aínda que desde diferentes ópticas e visións. Hai moito que avanzar na igualdade neste tema. Ofrecémosche publicidade antiga con imaxes de muller para que vós mesmos analicedes se se produciu algún cambio na visión da muller co paso dos anos:

18/02/08

A máis fermosa

A revista multicultural alemá KulturAustausch acaba de elixir "a palabra máis fermosa do mundo". Cun par.
Un xurado de escritores xermanos decidiu que a gañadora era a voz turca Yakamoz, que significa "o reflexo da lúa sobra a auga".
Como segunda clasificada aparece o sintagamo chinés hu lu, literalmente o "ronquido harmonioso da persoa amada ao teu lado no leito". Outras galardoadas foron volongoto (caótico) do baganda ugandés; a norueguesa oppholdsvaer (a luz do día tras a choiva), a africana madala (grazas sexan dadas a Deus) e a portuguesa saudade.
Participaron na selección 2.469 palabras, de 58 países.
E vós, por cal votariades?
Veña, anímadevos a participar na vosa propia selección!

Molan os flamengos!!!

Elegantes, sincronizados, maxestuosos... fáltalles o "tutú" de ballet (rosa, que non se diga), porque concentrados nos pasos de baile parece que están.
Aínda que en Mangas verdes prefiran que bailen flamenco!!!

As armas non son un xoguete


www.Tu.tv

17/02/08

Ablación

Esta foto foi tomada por Kim Manresa en 1997. Chámase "Kadi, a ablación" e forma parte dunha serie que recolleu todo o ritual. Daquela foron un impacto, pero axiña se esqueceron. O autor das fotos relataba o moito que lle custara realizar esa reportaxe, pois o que lle proía era marchar coa nena de alí.

Kim Manresa cre no valor testemuñal da fotografía, na súa idoneidade como instrumento de denuncia, de desvelamento de inxustizas. Para realizar esta reportaxe que se publicou baixo o título "O día que Kadi perdeu parte da súa vida" implicouse persoalmente, mantivo un contacto constante con esa familia até que conseguiu ser autorizado a realizar as fotos.



A face da nena segue a estremecer. Digo eu.

Poderemos algún día celebrar que se erradicou esta práctica salvaxe? Sabiades que hai uns días, o 6 de febreiro, foi o "Día internacional contra a ablación xenital feminina? Como tantos outros días, o ano que vén seguiremos a falar do mesmo, porque a nosa sociedade é totalmente incapaz de construír un mundo mellor. Iso é o que me temo.

Fantasía da felicidade

Unha clase de filosofía, a teoría de Jacques Lacan:



Vía La lechuza de Minerva

Homofobia



E sobran as palabras...

Cuestión de probabilidades

E quen nos di que as cousas que pasan nestes anuncios non poden suceder? Eu creo que nesta vida non hai nada imposible, como moito pode ser moi pouco probable...

16/02/08

Real?

Un dos problemas que inquedaba ao filósofo Descartes era o problema do real. Como saber que non nos equivocamos cando cremos nalgo? Como estar seguros de que os "sentidos" non nos enganan? Como distinguir os soños da realidade? E se un ser poderoso nos enganara constantementes?
O doutor House plantéxase estes interrogantes. Ás veces pódese ter un soño tan real que pareza verdadeiro, ou unha alucinación moi forte. O seu interlocutor recoméndalle que non actúe, que só pense. É mellor suspender o xuízo, facer unha dúbida metódica. Partir de cero. E así tratar de chegar a algunha idea "clara e diferente" tan só pensando. Porque se pensa cando menos pode saber que é un ser pensante, que por iso mesmo é algo que ten existencia.



Vía La lechuza de Minerva

Obradoiro de contacontos

Cando comezamos este curso escolar, alá por setembro, e nos replantexamos tantas novidades, pensamos nunha impartición de aulas en 4º de ESO renovadora e diferente: tentar buscar novos horizontes en que a lectura, a escritura, a oralidade, fosen protagonistas. Quizais deixamos fóra de máis Gramática, Literatura e Sintaxe, contidos tradicionais que tememos demasiados necesarios para os cursos aos que logo se enfrontarán...
O primeiro obxectivo estase achegando. Len. Non só len, senón que gustan da lectura, reflexionan sobre ela, contáxianse os libros que voan de man en man. De 20 alumnos, 15 forman parte do club de lectura, o que significa ler máis.
Tamén lemos poesía. Lemos poesía en voz alta e en voz baixa. Escribimos poesía. Fran Alonso veu a pór o seu gran de area para que esta formase parte das súas/nosas vidas.
Escribimos. A escrita serve de denuncia social e de comunicación de sentimentos.
Interpretamos. A lectura de obra teatrais na aula, a discusión de reparto de personaxes... ¿cantos recreos interpretando porque as 3 horas de clase semanais non nos chegan a nada?
Reflexionamos. Reflexionamos sobre as lacras da sociedade, sobre a violencia de xénero, sobre as guerras, sobre as diferenzas sociais, sobre as inxustizas... temos que rematar aínda o último documental, seino, pero custa!
E agora, a oralidade. O noso amigo poeta e contacontos Celso Fernández, Celsiño, comezou onte un obradoiro de contacontos. Arredor del, contaminounos da súa paixón por, sobre todo, saber esocitar. E levamos deberes: buscar unha persoa que poida ser personaxe e escoitar conversas en lugares públicos susceptibles de ser transformadas en contos. Viciounos coa súa sa ledicia. Escoitamos significados de nomes e esperamos polos contos prometidos aos que non tivemos tempo de chegar. O tempo voou demasiado rapidamente, mentres abraiados contemplabamos ao noso tímido Marcos contar dous contos dun seu personaxe que xa ten elixido; moi serio el e feito un home. Agardamos impacientes as próximas sesións.

Mapa da degradación mariña

O Centro Nacional de Análises e Sínteses Ecolóxica de California creou un mapa mundi (preme na imaxe para vela mellor) no que se representa o impacto do home sobre os ecosistemas mariños a través das cores: desde o azul natural (nulo impacto) ao vermello (altísimo impacto). A imaxe resulta desoladora, dominada polos amarelos (impacto medio) e os laranxas (alto impacto).
Na páxina oficial hai tamén un vídeo do mapa en tres dimensións que resulta máis ilustrativo.



Vía Mangas Verdes

15/02/08

Ilusión óptica



Vía No solo libros

We belong to the frozen world

Seica é a escena máis romántica da historia do cine... Cando menos, aquí vos deixo música poética ou poesía con música...

14/02/08

O beixo

Durante moitos anos, o misterio romántico embargou esta obra de Doisneau. Moitos pensaron que era unha fotografía instantánea, que o autor tomara nas rúas parisinas. Porén, anos despois sóubose que en realidade era un pousado duns estudantes de teatro. Françoise Bornet e o seu mozo, Jacques Carteaud, son os protagonistas. Gran fotografía que soubo subliñar o carácter do momento: o movemento coas persoas nun difuminado, o axetreo de París, o momento único que constitúe o beixo. Para o autor, a fotografía era unha metáfora do superfluo.
A historia conta que desde unha cafetaría, Doisneau viu unha parella efusivamente bicándose, con certa maxia. Porén, anos despois, por unha denuncia pública da parella que dicía ser a protagonista, coñeceuse a verdadeira historia: o fotógrafo coñecéraos nese bar e pedíralles que pousaran para el.
Esta fotografía pertence a unha serie de "Beixos" que foi encargada en 1950 a Doisneau pola prestixiosa revista Life.




'O beixo do Hôtel de Ville. Robert Doisneau. 1950'

Día de amar... seica

A verdade é que me fixo tanta graza a noticia que non puiden deixar de traérvola, a pesar das reticencias oportunas por falar destas cousas no blogue. Terei que avisar que este post é para maiores de 18 anos? Debería poñerlle dúas estrelas que indiquen a moralidade?
A noticia que lin en Mangas verdes é a seguinte:

Un grupo de científicos logrou fotografar a uns gorilas en pleno acto sexual executado segundo a postura do misionero, que até agora pensábase exclusiva dos seres humanos. Pero o certo é que parece ser que non, que o amplo abano das posturas sexuais ten tamén unha certa ascendencia entre a comunidade animal ou -cando menos- entre os primates máis avanzados.


Será que estes primates toparon un Kamasutra na selva? Os libros ilustrados é o que teñen: unha vez que empezas, queres ver todas as fotografías.
Vaia, que non somos ninguén!
E con perdón, eh?!!! Que non se me enfaden!!!

Vale, pórtome ben...: Feliz día, que non se diga (e que conste que estou en contra, pero son ben mandada)





13/02/08

Publicidade censurada

Vídeo censurado en USA:


Nenas soldado

Estremezámonos ante estas barbaridades humanas, pero profiramos algo máis ca un simple lamento... Como podemos mirar para outro lado mentres todo isto sucede?

China Keitetsi escribiu "Oíronse as primeiras ráfagas de Ak 47, o que significaba que era hora de matar... Cando entramos no campamento, xacían (...) as bestas, os homes e as mulleres. Todos mortos" dez anos despois de fuxir do Exército Nacional de Resistencia de Museveni, en Uganda, que a recrutara con só oito anos. Escribiu Mi vida como una niña soldado (Ed. Maeva) como terapia, en Dinamarca. Tiña que aprender a querer: "A querer. A sentir algo polos demais. A ser muller, a deixar medrar o pelo, a pór pendentes... e sobre todo, a aprender a amar aos meus dous fillos". Ser nena soldado é aínda máis terrible que ser neno: "Entre tanto home, ti tamén eras un obxectivo. Aos 15 anos era incapaz de lembrar cantos homes abusaran de min".
Matar e morrer. Avergóñase de ter feito cousas terribles, das que non quere falar. E tenta coñecerse. Percorre o mundo contando a súa historia, pedindo aos Gobernos que traballen para que non haxa máis casos coma o seu. Fundou un centro en Ruanda para acoller a ex nenos e nenas soldado, quizais a obra máis importante da súa vida, xa que por fin sente que lle importan os máis, que os quere.

No mundo hai preto de 500.000 nenos combatendo en case todos os principais conflitos do mundo.


12/02/08

Ata sempre, David

Unha vez máis, a estrada, a velocidade, o quita-medos... ou a conxunción de todas estas cousas coa mala sorte, sesga a vida dun mozo deixando baleiros que ninguén poderá encher. Ese baleiro familiar que as bágoas de seus pais non esquecerán. E a desolación nos corazóns de cantos o coñecían.


Musimáticas

Sigo coa miña loita continua para demostrar a presenza desas cousas chamadas números na nosa vida diaria. E traio algo tan de actualidade coma o hip-hop e unha canción que non pode ter un nome máis evidente: Matemáticas. Rapeade a base de números da man de Tote King
free music

11/02/08

Mary Shelley

Mary Shelley (1797-1851), filla da feminista Mary Wollstonecraft e muller do poeta P.B. Shelley, pertenceu ao círculo de xoves poetas do romanticismo inglés. Case aos dez anos de escribir a súa célebre obra "Frankenstein ou o moderno Prometeo" e catro despois da tráxica morte do seu home, publicou "O último home" (1826), considerada a súa obra máis ambiciosa e que se edita agora en España.
A trama da obra sitúase no ano 2073: unha estraña epidemia, froito dunha guerra, avanza polo planeta até comezar a extinguir a humanidade. A súa autora utilizará esta trama sinxela para criticar as estruturas sociais da época, así como para retratar de forma tanxencial ao seu grupo de amizades, incluíndose a si mesma como narrador -Lionel Verney- no que volcar os seus medos e angurias ante a perda do seu compañeiro, ou a aparición de lord Byron como lord Raymond, quen loita en Constantinopla pola liberdade dun pobo que non é seu, como fixo o autor romántico.



10/02/08

Metro

Falando de publicidade, descubrimos en Capítulo 0 dous magníficos spots creados pola axencia Contrapunto para o metro de Madrid. O primeiro deles levou xa varios premios e nel o tetio faise transparente:



E o segundo é deses que parece que fai sentir mellor a un:

Petróleo

Este mapa explica por si só o trasfondo de guerras como as de Irán ou Irak. Nin armas nin destrución masiva. Petróleo.




(Preme na imaxe para vela máis grande)

Vía La Huella Digital

World Press Photo 2008

Nos premios de World Press Photo prima a historia e a narración; se hai composición e técnica, mellor. Pero sempre influídos polos acontecementos. Non só fotografía.

O primeiro premio foi para o fotógrafo británico Tim Hetherington, grazas á súa foto dun soldado estadounidense exhausto nun búnker en Afganistán, unha imaxe que amosa o esgotamento dun home e dunha nación. A imaxe foi tomada o 16 de setembro do 2007:


O primeiro premio en temas contemporáneos é esta foto que amosa a evacuación da morte de Gorilas da Montaña no PArque Nacional de Virunga, no Congo Oriental. De Brent Stirton:


E esta é impresionante: un vestido dunha nena atrapado na fronteira entre Exipto e Israel en agosto do 2007. De Yonathan Weitzman:

09/02/08

Cocido plambeiro

Moita camaradería, risos, algunha bágoa, confidencias, compañeirismo, ledicia, proxectos en común, amizade, un "lacós" para cada un, e moito sono (xa se sabe, os anxos non dormen...)... e que pouco falamos de libros!!!




E o cocido, boísimo, a verdade. Aínda que algunha se fose con fame...
Como xa é tradición, o ano que vén repetirémolo!

Ensina o que tes

Nike quere provocar debate sobre a falta de cobertura nos medios do deporte feminino e animar ás mozas atletas coa campaña "Here I Am, ensínanos o que tes". E é que os avances da muller no deporte non teñen repercusión na información nin na sociedade.
Esta campaña reunirá a atletas de elite e tamén a deportistas anónimas. Ademais, se creades o voso propio perfil deportivo na súa website, teredes a oportunidade de gañar unha fin de semana de entrenamento cun atleta Nike.




08/02/08

Sara e as goleadoras

A curta Sara e as goleadoras de Laura Gallego foi seleccionada para participar nos X Premios Tirant, Festival do Audiovisual Valenciano, dentro da categoría de Animación. O Festival celebrarase en Valencia do 19 de febreiro ao 1 de marzo do 2008.
É a historia dunha moza tola polo fútbol pero que non o ten fácil por ser muller.



Vía Todas

Nontodovanserlibros(XXVII)

Hai músicos que se gañan o pan a base de horas de concertos semibaleiros, de ovacións inmensas en espazos de acústica regular, de disparar frechas de talento ás minorías. Un dos grandes expoñentes destes animais de escenario é o noso convidado de hoxe: Quique González. Recoñezo que eu son un deses que descubriu a este madrileño case por casualidade, nun deses recitais acolledores a base de piano, guitarra e voz nos que se crea un universo moi particular. Pódese dicir que a partires dese día pertenzo a unha nova minoría.
A súa experiencia profesional co mundo discográfico reportoulle moitos sinsabores pero iso non lle impediu seguir afondando nunha traxectoria cada vez máis persoal e suxerente. Os seus tres primeiros discos: Personal, Salitre 48 e Pájaros Mojados, son unha boa mostra do desinterese das compañías discográficas polos artistas que aspiran a unha carreira de fondo. A súa compañía buscaba resultados na cambiante escena do cantautor, pero os números non saíron e Quique foi despedido.
Demostrando que hai vida máis alá das grandes compañías, Quique González non precisa de ningún artificio para transmitir autenticidade. Cheas de honestidade e emoción, as súas letras pódense asumir inmediatamente como propias de cada un de nós, porque falan de sentimentos que coñecemos. Directas e honestas, e susurradas ao oído coa única axuda dun piano ou dunha guitarra, arañan a nosa pel desde moi cerca, quizáis demasiado, e medran a partir de algo tan aparentemente sinxelo, pero á vez tan difícil de manexar con precisión, como a intimidade máis dolorosa.

07/02/08

Poemas que buscan a PAZ

O poeta turco Nazim Hikmet ten escrito fermosos poemas que constitúen un rotundo alegato contra a guerra e a violencia en xeral. Durante varios anos estivo no cárcere e debeu exiliarse por defender as súas ideas, polo que a súa poesía é un berro contra a intolerancia e a persecución política.

La niña muerta:

Soy yo quien golpea a tu puerta
A todas las puertas, a todas las puertas
Pero ustedes no pueden contemplarme
Es imposible ver a un niño muerto
Hace diez años largos
he muerto en Hiroshima
Pero sigo teniendo siete años
Los niños muertos dejan de crecer
Al principio se inflamaron mis cabellos
Mis manos y mis ojos ardieron después
Me convertí en un puñado de cenizas
Que el viento dispersó
Nada, nada les pido para mí
No podrían mimarme aunque quisieran
Una niña que ha ardido cual si fuera papel
no come caramelos
Yo golpeo y golpeo a cada puerta:
Dénme, dénme una firma
Para que los niños no sean asesinados
y coman caramelos.


Que las nubes no maten:

Las que nos hacen hombres son las madres
Como cálidas luces marchan ante nosotros
¿No es una madre, acaso, la que os trajo al mundo?
Apiadaos entonces, Señores, de las madres
Que las nubes no maten a los hombres

Un niño de seis años va corriendo feliz
Su cometa supera las copas de los árboles
¿Es que no habéis jugado como ese niño, acaso?
Apiadaos entonces, Señores, de los niños
Que las nubes no maten a los hombres

Ante el espejo peina la novia sus cabellos
y en el espejo busca una imagen querida
Sin duda alguna vez os buscó así una novia
Apiadaos entonces, Señores, de las novias
Que las nubes no maten a los hombres

Cuando el hombre se va volviendo viejo
sólo debe evocar recuerdos placenteros
¿Es que vosotros mismos no sois, acaso, viejos?
Apiadaos entonces, Señores, de los viejos
Que las nubes no maten a los hombres

Neste blog utilizamos as imaxes con finalidade educativa. Se algunha delas estivera suxeita a dereitos de autor, rogamos que vos poñades en contacto connosco para retirala de inmediato.